Kocioł elektryczny, piec elektrodowy charakteryzuje się bardzo prostą budową. Źródłem ciepła jest najczęściej grzałka, czyli metalowy drut oporowy w osłonie stalowej, miedzianej lub mosiężnej. Stalowa osłona zabezpiecza grzałkę przed kontaktem z wodą, podobną konstrukcję mają na przykład czajniki elektryczne.

Kotły elektryczne mogą mieć jedną lub kilka grzałek, ilość grzałek bezpośrednio wpływa na moc urządzenia. Urządzenia charakteryzuje również to, że w pełni wykorzystują pobraną energię do ogrzewania. Podczas gdy kotły elektryczne osiągają sprawność 99,9%, kotły tradycyjne osiągają 60% czy 80% sprawności w zależności od spalanego materiału.

Jeżeli kocioł elektryczny ma kilka grzałek, włączają się one kolejno wraz ze wzrostem zapotrzebowania na ciepło, a więc moc kotła stopniowo się zwiększa.

Urządzenie może być także wyposażone w programator czasowy. Domownicy samodzielne programując pracę kotła decydują kiedy urządzenie działa- przykładowo nad ranem może ogrzać pomieszczenia do temperatury wyższej niż przeciętnie (np. 22-23°C zamiast 20°C), a w ciągu dnia włączyć ogrzewanie dopiero wtedy, gdy spadnie ona poniżej określonego minimum.